O fascinus ou fascinum, personificación do falo divino na maxia e relixión da Antiga Roma.
A palabra pode referirse tamén á propia deidade Fascino ( Fascinus), a efixies ou amuletos do falo e a feitizos utilizados para invocar a súa divina protección. Plinio o Vello chámao un medicus invidiae, un “doutor” ou remedio para a envexa ( invidia) ou o mal de ollo.
En castelán temos o termo fascinar, que a Real Academia Española explica como
1. tr. Enganar, alucinar, ofuscar.
2. tr. Atraer irresistiblemente.
3. tr. Facer mal de ollo.
Medidas:
Alto: 14 cm
Ancho menor: 3.4 cm
Ancho maior: 4.4 cm
Groso: unha media de 2.8 cm
Peso: 302,65 gr
Composición: Cuarcita gris con inclusións de cuarzo
De que se trata, que é?
Descrición:
O Falo Romano- Vetón, é unha pedra de cuarcita gris, alongada, de 14 cm, non tallada, quizais un canto rodado, pero si re-puído con basta abrasión ou por percusión suave en tres zonas determinadas. Presenta dous partes –anatómicas do falo- ben definidas.
Cal foi o seu uso?
Non é fácil descubrir con que ollos viron as persoas que crearon este falo. Porqué fixérono e para que, qué sentido tiña, cal foi a súa funcionalidade, como e para que o usaron…
Descubrir a súa funcionalidade é dotar de sentido a esta orixinal peza. É dicir cal foi a súa utilidade práctica, para que servía e con que idea fabricouse. Dito doutra forma poderíase determinar se se trata dun obxecto de culto, quizais de uso persoal como amuleto, ou de carácter familiar na casa, quizais de toda a comunidade do castro, usado para certas festas ou ritos e cultos de fertilidade ou fecundidade. Posiblemente trátase dun algo similar a un amuleto cun poder protector.
Aventurar época e función deste falo de pedra non é fácil tampouco, pero podería estarnos situando nos primeiros anos do primeiro milenio ou no último século a. C.
PROTECCIÓN CONTRA O MAL DE OLLO
O mal de ollo (fascinación) era unha crenza moi estendida na sociedade romana, era a influencia perniciosa, que unha persoa pode exercer sobre todo o que lle rodea, sen recorrer a ningunha cerimonia nin fórmula máxica, ás veces sen propoñerllo ou en contra, mesmo, da súa vontade.
Doutra banda, vemos como varias criaturas mitológicas estaban relacionadas con este oculus malignus, como os Ciclopes ou o mesmo mito da Gorgona. Incluso algunhas escolas filosóficas así como grandes autores clásicos, admitiron a existencia do mal de ollo e buscaron unha explicación racional a este fenómeno.
Ademais o romano era un individuo moi supersticioso e temía ao mal de ollo case tanto como á morte. Así que buscaron na maxia, na bruxería e na superstición as causas e solucións a todo aquilo que a medicina tradicional non podía curar. Polo que existía todo un repertorio de amuletos, feitizos e talismáns contra o mal de ollo, onde destacaba, especialmente, o uso dos símbolos fálicos.
Todos estes remedios ideados contra o mal de ollo tentaban que o fascinador apartase a súa mirada, para o que se lle mostraba un obxecto insólito, extravagante ( átopori) ou ridículo ( geloíon), ou polo menos concentrar neses obxectos a súa mirada, polo que evitaban que mirasen directamente ao portador deles, escapando así deste mal de ollo. Ademais estes amuletos tiñan un triplo efecto: escorrentaban o mal de ollo, pero tamén o combatían e mesmo podían sandar aos maldicidos.