Hoxe 12 de marzo de 2021, aparece publicado no DOGA o decreto que oficializa a declaración como ben de interese cultural do Colexio da Compañía de Monforte de Lemos, completando un proceso que comezou no 2016. Ese ano, a fundación Colexio A nosa Señora da Antiga presentou ao Goberno galego unha solicitude para que se incoase un expediente de declaración como BIC do edificio histórico.
O Consello da Xunta aprobará hoxe 25 de febreiro o decreto que confire a categoría de BIC ao edificio. Efectivamente a Xunta aprobará hoxe o decreto que oficializará a declaración como ben de interese cultural (BIC) do Colexio da Compañía de Monforte, categoría que foi solicitada pola Fundación Colexio Nª Sª da Antiga en 2016.
Tras a petición, a Dirección Xeral de Patrimonio Cultural iniciou a elaboración dun informe específico e consultou sobre o particular, o parecer dos seus órganos asesores e consultivos.
Xa en 2019 incoouse o expediente solicitado pola FCNSdlA e iniciáronse os trámites á vez que se ampliaron de forma provisional as medidas de protección establecidas para os monumentos con categoría de BIC.
O expediente foi avalado por un informe da Real Academia Galega de Belas Artes e outro do Consello da Cultura Galega que propuxo unha serie de melloras a tomar en consideración para dar unha maior solidez á declaración que hoxe se materializa.
A historia fainos sinxelos agasallos, e un deles foi que podemos contar cun santo entre os profesores deste Colexio. Trátase do P. Faustino Míguez, hoxe San Faustino, que rexeu os destinos deste centro durante os anos 1875 a 1878. Efectivamente, cando foron chamados os escolapios a Monforte de Lemos en 1873, entre os relixiosos que viñeron atopábase o P. Faustino Míguez,
Foi ademais o San Faustino quen fixo vir ás relixiosas Calasancias a Monforte para atender á educación das nenas xa que naqueles tempos nenos e nenas educábanse separadamente. Do P. Faustino fálanos no seu libro sobre a historia do Colexio dos Escolapios o P. Esteban, que di del: “…é digno de mención o P. Faustino Míguez, home de extraordinaria virtude e gran solvencia científica.”
Teniendo en cuenta o testamento de D. Francisco de Moure, otrogado en data que se ignora pero sábese que con anterioridade ao 12 de xuño de 1636, uns once anos despois de comezar coa construción do retablo de Nª Sª da Antiga, e en novo documento que parece recoller unha nova vontade, outorgada con anterioridade oralmente, D. Francisco de Moure doou, ao Colexio da Compañía, a imaxe de Nª Sª da Antiga que naquel momento xa estaba terminada e probablemente instalada no seu lugar. Practicamente dita doazón supoñía a renuncia para cobrar o traballo realizado na mesma e para os seus herdeiros a súa vontade de que non se incluíse na taxación de bens e obra que quedaba por cobrar.
Incluímos aquí un fragmento do outorgamento asinado na data xa indicada de 1636:
«… agora para evitar diferenzas, que se poidan ter entre os seus herdeiros, aínda que deixa aos seus testamentarios encargada non dean lugar ás devanditas diferenzas, na mellor forma e maneira que haxa lugar de dereito, doa de novo ratificando a doazón verbal a que se refire, a dicha imagen por ante min scrivano e testemuñas, para que como leva devandito evítese a diferenza que se poida ter entre os devanditos os seus herdeiros preto de dita ymagen, ou o seu prezo se ha de entrar ou non no quinto dos seus bens, de que no devandito testamento ten disposto; …»
Hai poucos días publicaba a nosa web unhas imaxes e unha sinxela explicación do terceiro corpo do retablo de D. Francisco de Moure. Hoxe achegámonos ao segundo corpo. Este está composto por dúas táboas con escenas da vida da virxe e unha magnífica imaxe central, interpretación libre en vulto do cadro de Nª Sª da Antiga que pertenceu ao Cardeal Rodrigo de Castro e que pola súa vontade foi trasladado da súa capela persoal en Sevilla a Monforte de Lemos.
TÁBOA ESQUERDA: Trátase da escena da Visitación Maria atopa á súa curmá Isabel á entrada da súa casa, nas escaleiras de acceso. Na porta da casa Zacarías, marido de Isabel observa a escena. Outros cinco personaxes rodean a ambas as mulleres dúas tras María, outros dous asomando por unha xanela e un máis dialoga con Zacarías. A execución desta táboa non responde á calidade dos trazados de D. Francisco de Moure, podendo ser unha das táboas que realizou o seu fillo.
TÁBOA DEREITA: Representa a Adoración dos Pastores. Complicada composición na que #ante un neno Jesús nas pallas recibe a adoración dos pastores, grupo da esquerda, #ante a mirada dos seus pais grupo da dereita. Sobre a imaxe de María un pastor indubidablemente galego sopra con todas as súas forzas unha gaita poñendo fondo musical a tan muda composición. Unha vella á esquerda levanta un odre, cheo sen dúbida de viño da Ribeira Sacra. Angelotes polo ceo e as cabezas do boi e a mula sobre o neno completan a composición.
IMAXE DE Nª Sª DE LA ANTIGUA: Impresionante é o conxunto escultórico que compón no retablo a escena máis central do mesmo. Todo enmarcado por arquitecturas renacentistas. María no centro, dous anxos músicos aos seus pés, outros dous sosteñen unha coroa sobre a cabeza da nosa Señora que sostén ao neno Jesús no seu brazo esquerdo e entretenlle cunha rosa que lle presenta coa súa man dereita, do mesmo xeito que no cadro. Amplas roupaxes que cheiran xa a un barroco consolidado visten a María
Ilustrámosvos este sinxelo comentario con fotos deste corpo do retablo.
No retablo da igrexa do Colexio dos Escolapios, atopamos no banco ou predela algunhas esculturas femininas de exquisita beleza e talla delicada. Trátase das virtudes. Tallas en nogueira, cunha vestimenta barroca e facendo gala dun feliz virtuosismo especialmente no traballo dos traxes, tocados e peiteados. Como mostra poñemos aquí uns exemplos que ilustran de forma moi eficaz o devandito.
O terceiro corpo do retablo do Colexio de Nª Sª da Antiga de Monforte de Lemos, está composto por dúas táboas situadas nas rúas esquerda e dereita e unha escultura de vulto de San Ignacio de Loyola.
Todo o retablo está dedicado á Virxe e en cada unha das súas táboas aparece sempre A nosa Señora, aínda que de forma diferente. Na rúa da esquerda, unha simpática táboa, móstranos o nacemento da Virxe María, Santa Ana na cama e San Joaquín coidando da súa esposa. Un lume quenta a estancia, custodiado por dous trasfogueiros e aos pés do lume, sen dúbida a comida nunhas potas de barro. Outros personaxes ao pé da cama, unha aya que coida da recentemente nacida debidamente fajada, como era costume, un anxo, quizá un galeno coa súa copa de medicina….
Esta peza posiblemente non fose acabada por D. Francisco Moure, senón polo seu fillo.
A rúa da dereita móstranos a escena da anunciación, na que o anxo Gabriel anuncia a María os plans de Deus e o nacemento do seu fillo ao que será “Divos connosco”.
Completa este corpo, no seu parte central unha imaxe de San Ignacio de Loyola da que se hai constancia que saíu das mans de Francisco de Moure.
Estes días está a darse fin ao proceso de licitación dunhas obras que supoñen principalmente unha intervención na bóveda do presbiterio da Igrexa de Nª Sª da Antiga. Esperamos que ditas obras comecen no mes de marzo.
Trátase de asegurar unha das pedras que compoñen dita bóveda, que está visiblemente descolgada desde o terremoto chamado de Lisboa, acaecido o 1 de novembro de 1755. Devandito terremoto produciu ademais un movemento no arco final tras o retablo onde outra pedra, dovela do devandito arco, deberá ser resituada.
A intervención afectará tamén o paso entre os dous claustros que será remodelado.
Jean Boulogne ( Douai, 1529 – Florencia 1608), coñecido en Italia como Giovanni dá Bologna ou máis abreviadamente Giambologna e en España como Juan de Bolonia, foi un escultor flamenco que traballou na Italia de finais do Renacemento.
Foi autor de varias das esculturas máis famosas, en mármore e bronce, sobre temática mitológica. Ocupa así mesmo unha posto clave na historia da escultura europea, como ponte entre o Renacemento de Miguel Ángel e o Barroco de Bernini.
No Colexio de Nª Sª da Antiga temos unha das súas máis magníficas obras. Trátase da estatua orante do Cardeal Rodrigo de Castro, bronce funerario. En España soamente hai dúas obras de Juan de Bolonia, unha a nosa, a outra a estatua ecuestre de Felipe III, ben coñecida e situada na Praza Maior de Madrid
A finais do ano pasado foi doada pola familia de don José Luis Iglesias Fernández, antigo alumno do noso colexio, unha magnífica maqueta do edificio do colexio. Esta maqueta non responde á realidade do edificio, senón ao proxecto inicial do Cardeal Rodrigo de Castro, é dicir un edificio de catro claustros.
Esta maqueta está datada por unha plaquita entre 1990 e 1991, anos entre os que don José Luis Iglesias realizou este precioso traballo que mide 1 metro de anchura, pesa ao redor de cincuenta quilos e responde a unha proporción de 1/100.
A FCNSdlA agradece sinceramente o xesto da familia do autor. Tras o tratamento previo de desinsectación preventiva, situarase nun lugar adecuado para poder ser contemplada por quen nos visita buscando coñecer máis o legado do Cardeal Rodrigo de Castro.
