María Rivo Vázquez, no seu traballo sobre a fachada do Colexio da Compañía, co aval da Universidade de Santiago de Compostela, afirma que: “Aínda que de incuestionable sustrato clasicista herreriano, a fachada eclesial do Colexio de Monforte está revestida dun manierismo que, sen desbocarse, excede o ámbito estrictamente ornamental de almohadillados, puntas de diamante e formas enrolladas. A ruptura do frontón, a brusca finalización da cornisa da portada e, sobre todo, a inexacta superposición dos soportes merman a claridade estructural típica das fachadas previñolescas. Así pois, poderíase aventurar a hipótese dun deseño inicial controlado esencialmente por Vermondo Resta, autor máis italianizante e próximo ao manierismo que Ruiz.
Fachada herreriana do Mosterio de San Lorenzo do Escorial
Nos cambios que se deducen do pliego de condicións quizais tivese un papel destacado Juan de Tolosa. De feito a falta de correspondencia entre os soportes do primeiro e segundo corpo podería deberse, máis que a unha licenza consciente propia do manierismo, a un desajuste froito de modificacións introducidas por un mestre menos experto, talvez Tolosa. Ademais, a sustitución do corintio por dórico e jónico e a eliminación dun óculo que debía de ocupar un lugar central, suxiren unha sutil desviación cara a unha estética máis herreriana desde solucións italianizantes.
Igrexas jesuíticas: Palencia
Igrexas jesuíticas: Santander
Igrexas jesuíticas: Villagarcía de Campos
Unha traxectoria que ben podería ir de Resta a Tolosa. En calquera caso, non cabo dúbida de que Serlio e Vignola son as fontes crave da fachada. A pegada da fachada da igrexa do Colexio do Cardeal na arquitectura galega é prácticamente irrelevante. Bonet menciona emulaciones do seu friso con metopas de círculos gallonados nas igrexas de Monfero, Oseira, San Vicente do Piñeiro de Monforte e San Bartolomé de Pontevedra, esta última tamén sé jesuítica; e ve en Oseiray San Vicente a presenza doutros elementos arquitectónicos do Colexio Monfortino, aínda que peor articulados. Así pois, trátase dunha das poucas mostras de clasicismo herreriano en Galicia que, con todo, parece ser “temperada” para conciliar manierismo e clasicismo, romanismo e herrerianismo, e, en definitiva, adaptarse a circunstancias, xentes e lugares -como San Ignacio prescribiu aos seus seguidores- dentro dunha Orde cuxa estrutura jerárquica, con todo, nunca deixou de ser romano céntrica.?